Medisch Centrum Berg & Bosch
Dit verhaal heb ik van een oud medewerker, in 2014, van Berg en Bosch gekregen. De samenstelling van dit geschrift en redactie: Angela A.M. van Leeuwen, Publiciteitsmedewerker Medisch Centrum Berg & Bosch.
Het is om het complete verhaal te krijgen van Berg en Bosch heb ik dit ook op de site gezet.
sanatorium Berg en Bosch ca. 1933.
Medisch Centrum Berg en Bosch.
Het verhaal over de architectonische geschiedenis van het Medisch Centrum Berg en Bosch begint in 1919 te Apeldoorn. In de loop der tijd zijn de volgende "breukvlakken" aan te geven:
1933 De bouw van het sanatorium Berg en Bosch te Bilthoven
1950 Vanaf het einde van de vijftiger jaren verloopt de verbouwing van het sanatorium tot algemeen ziekenhuis in meerdere fasen.
1967 Op het terrein van de nazorghuisjes, begorende bij het sanatorium, werd een Astmacentrum gebouwd.
1981 De Willem Zeijlmans van Emmichovenkliniek: het voormalige klooster werd verbouwd tot een polikliniek voor antroposofische geneeskunde en vroegere vleugel van het sanatorium werd verbouwd tot kliniek.
1982 De opening van de Biltse Hof. Rond het frame van de vroegere lighallen van het sanatorium werd een verpleeghuis voor psycho-geritratische bejaarden gebouwd.
Het sanatorium Berg en Bosch.
In een aantal houten gebouwen was in 1919 te Apeldoorn het noodsanatorium voor tuberculise-lijders gevestigd. Hiervoor werd door het R.K. Werkliedenverbond een aparte instelling in het leven geroepen, Herwonen Levenskracht.In een tijd waarin nog werd geijverd voor de emancipatie van de katholieke arbeider, wilde de katholieke vakbeweging een eigen sanatorium voor de katholieke arbeider. Hier kon zowel aan het lichamelijk als aan de geestelijk welzijn de nodige aandacht worden besteed. Met centen en stuivers werd in de crisistijd door de katholieke arbeiders zelf het geld bijeengebracht om een "eigen" sanatorium te kunnen bouwen.
Te Bilthoven werd een terrein van 46 ha aangekocht.De architecten B.J.Koldewey & C. van Moorsel kregen opdracht van het bestuur van Herwonnen Levenskracht het sanatorium in een eenvoudige en oprechte stijl te bouwen. De arbeider moest zich thuisvoelen:daarom mocht geen gebruik worden gemaakt van luxe materialen als bijvoorbeeld marmer, maar ook het basismateriaal baksteen , hout en pannen. Bij de bouw van het sanatorium van het sanatorium werd geprobeerd de natuurlijke omgeving van Berg en Bosch optimaal te benutten.Prof. Dr. W. Bronkhorst, de grondlegger van de tuberculose bestrijding in Nederland, zijn visie op de bouw van een sanatorium;
de psychische ontspanning van de patiënt was een belangrijke factor tot verhoging van de weerstand tegen tuberculose.Alle patiëntenafdelingen werden op de begane grond gevestigd, zodat de patiënt vanuit zijn bed of ligstoel de rustgevende invloed van de bomen en de lucht kon ondergaan. Door de laagbouw werd tevens het vermoeiende traplopen voor de tuberculose-patiënt vermeden.
Eveneens werd ruime aandacht besteed aan de tuinarchitectuur op het terrein. De tuinarchitect Schultz kreeg opdracht binnen het landschap het directe contact van de patiënt met de natuur te bevorderen. Tot op heden vormen de rhododendrons een wezenlijk onderdeel van de tuinarchitecttur op Berg en Bosch.Het katholieke karakter van het vroegere sanatorium is nog terug te vinden in bijvoorbeeld de wandschilderingen van Lode Sengers, het tegeltableau van Charles Vos, en het Dominicusbeeld van A. Termote.
Het sanatorium beschikte over 520 bedden, 170 voor vrouwen. 210 voor mannen en 140 voor kinderen. Door de verbeterde behandelingsmethode en de medicamenten, die na de oorlog uit de Verenigde Staten kwamen, verminderde het aantal gevallen van de zo gevreesde tuberculose en kwamen langzaam de bedden leeg te staan. Men besloot over te gaan tot de afbouw van het sanatorium en een gefaseere opbouw van het algemeen ziekenhuis.
Het Algemeen Ziekenhuis Berg en Bosch.
Vanaf het einde van de vijftiger jaren begon de gefaseerde opbouw van het algemeen ziekenhuis. Het proces van de verbouw van het sanatorium naar algemeen ziekenhuis voltrok zich in meerdere fasen. Het streven om het ziekenhuis voortdurend aan te passen aan zich wijzigende inzichten komt o.a. tot uitdrukking in de plannen tot vernieuwing van het operatiekamer-complex en de fysiotherapie. Op het terrein van het Medisch Centrum Berg en Bosch staat het voormalige klooster van de zusters Dominicanessen, thans deel van de Willem Zeijlmans van Emmichovenkliniek. Met de uitbreiding van het ziekenhuis en de komst van het lekenpersoneel, werd het noodzakelijk op het terrein van Berg en Bosch mogelijkheden voor onderdak voor het verplegend personeel te scheppen en werden 4 flats voor het verplegend personeel gebouwd. Verder staan er nog 7 dienstwoningen voor het personeel, verspreid liggend op het terrein.
Bij het vroegere sanatorium behoorde een school waar buitengewoon (individueel) onderwijs werd gegeven aan de patiëntjes. De school heeft zijn funktie behouden. Thans wordt op Berg en Bosch basis-en voortgezet onderwijs gegeven aan langdurige zieke kinderen. De school heeft in totaal 130 leerlingen; een aantal leerlingen zijn afkomstig van het Astmacentrum op het Berg en Bosch terrein. Het grootste gedeelte van de leerlingen is afkomstig uit de regio.
Het Astmacentrum.
Op het terrein waar vroeger de nazorggebouwtjes stonden van het sanatorium, 
werd in 1967 onder architectuur van B.J. Koldewey het Astmacenrum gebouwd.
Afhankelijk van de medische en sociale indicaties worden in het Astmacentrum
Berg en Bosch verschillende behandelingsvormen toegepast zoals volledige
opname, dagbehandeling en observatie van de patiënten. De Astmapatiëntentjes
worden naar leeftijd in verschillende groepen ingedeeld. Met het oog op de sociaal-pedagogische aanpak is de indeling in gescheiden units,
zeer funktioneel te noemen.
Willem Zeijlmans van Emmichovenkliniek.
De Willem Zeijlmans van Emmichovenkliniek bestaat, architectonisch gezien, uit twee delen; de polikliniek in het voormalige klooster van de zusters Dominicanessen en de kliniek , die is gevestigd in een vroegere sanatoriumvleugel. De noodzakelijke aanpassingen van beide gebouwen zijn uitgevoerd onder leiding van Ir. J.C. Risseeuw. De Willem Zeijlmans van Emmichovenkliniek is vernoemd naar Dr. Willem Zeijlmans van Emmichoven., de stichter van de eerste antroposofische kliniek in Nederland, Rudolf Steinerkliniek in Den Haag, thans verpleeghuis. De grondslag voor de antroposofische geneeskunde werd in het begin van de vorige eeuw gelegd door Rudolf Steiner en de Nederlandse arts Ita Wegman.
De Biltse Hof.
Rond het frame van de vroegere lighallen van het sanatorium werd door de Werkgroep Boes & Van Lonkhuizen de bouw van het verpleeghuis gerealiseerd. De Biltse Hof is een psycho-gereatrisch verpleeghuis met 70 bedden. De Stichting Verpleeghuizen Nederland en de Stichting Medisch Centrum Berg en Bosch gingen in 1981 een samenwerkingsverband aan met als doel de oprichting van een verpleeghuis. Op 30 juni van dit jaar kon daardoor De Biltse Hof worden geopend.
Bij het bepalen van de opnemingsnoodzaak van patiënten, gaat het zowel om het beoordelen van de hulpbehoevendheid van de aangemelde patiënt als de hulp, die de omgeving wil en kan bieden. Per stad of regio wordt de aanvrage voor plaatsing in een verpleeghuis beoordeeld door een multi-disciplinair samengesteld team, waarna voor plaatsing in b.v. de Biltse Hof wordt zorggedragen.
Door het groeiende aantal hoogbejaarden neemt ook het aantal psycho-Geriatrische patiënten toe. Hoe worden deze patiënten nu in de Biltse Hof opgevangen? Op de Biltse Hof wordt vanuit 2 basisprincipes naar de patiënten/bewoners toe gewerkt: - de zorg voor de bewoner (verpleging, fysiotherapie en anderen) - de ontspanning van de bewoner (o.a. aktiviteitenbegeleiding). Het zal duidelijk zijn dat deze zorg voor een ontspanning van de bewoners veel tijd en aandacht vraagt. Een schare vrijwilligers uit de omliggende gemeenten probeert daar, waar de verpleging er niet aan toe komt, bij te springen. De opname in een verpleeghuis is ook voor de direkte omgeving van de partiënt vaak een aangrijpende gebeurtenis. Bij de opname van een patiënt in de Biltse Hof, wordt daarom ook aandacht besteed aan de begeleiding van de naaste familie.
De vroegere lighal van het sanatorim.
